Na świecie wyróżniamy 14 rodzajów wtyczek i gniazdek elektrycznych stosowanych w budownictwie mieszkalnym. Oznaczane są literami alfabetu od A-M (niekiedy dolicza się do nich też 15. tajlandzki typ O). Dominującą część Europy stanowią dwu-bolcowe wtyczki typu C, E i F. Niektóre kraje m.in. Włochy i Szwajcaria posiadają nieco odmienne, trzy-bolcowe modele lecz nie różnią się one wszystkie między sobą aż tak bardzo jak brytyjski – uważany za najbezpieczniejszy na świecie – typ G.

Wielka Brytania wybiła się od reszty kontynentu nie tylko swoimi własnymi gniazdkami i wtyczkami; mieszkańcy Wysp stosują także nietypowy układ obiegu kabli w instalacji elektrycznej, a napięcie prądu oraz kolory okablowania dopiero niedawno zostały ujednolicone z resztą Europy. Aby dowiedzieć się dlaczego Brytyjczycy stosują tak swoiste rozwiązania w dziedzinie elektryczności musimy wybrać się w podróż po elektryfikacji Wielkiej Brytanii.

Pierwszy raz termin “electric” w znaczeniu “niczym bursztyn” użył w 16. wieku brytyjski fizyk William Gilbert w swej pracy naukowej De Magnete. Gilbert badając właściwości bursztynu dowiódł, że podczas pocierania uwalniają się w nim właściwości przyciągające inne przedmioty.

Pierwotnie słowo to określało substancje, które podobnie jak bursztyn przyciągały inne przedmioty. Kilkadziesiąt lat później dwaj Brytyjczycy Francis Bacon i Thomas Browne rozsławili termin elektryczność w szerszym pojęciu zjawisk fizycznych. Jednak do pojęcia elektryczności jaką znamy dziś musiały upłynąć jeszcze trzy następne stulecia.

Przenieśmy się w czasie do drugiej połowy 19. wieku. Na kartach historii w dziedzinie ogólnopojętej elektryczności zdążyło już zapisać się wiele wybitnych nazwisk: francuski Ampere, włoski Volta, amerykański Franklin czy brytyjski Faraday.

Wszystkie dotychczas poznane odkrycia i wynalazki odegrały znaczącą rolę w rozwoju nauki, przemysłu, technologii i inżynierii lecz  prawdziwą iskrą, która rozpędziła bieg ku elektryfikacji nowożytnego świata było wynalezienie oświetlania elektrycznego, a co za tym idzie – doprowadzenie prądu do budynków mieszkalnych.

Boom gospodarczy lat 60. na Wyspach odzwierciedlił się m.in. w budownictwie. Zapotrzebowanie na nowe budynki mieszkalne pokryło się z zapotrzebowaniem na miedź, której nastąpił deficyt. Elektryczność, która stała się standardem w domach wówczesnych Brytyjczyków, wymagała użycia niezliczonej ilości kabli, czyli miedzi.

Aby poradzić sobie z tą sytuacją Brytyjczycy wynaleźli nowy sposób obiegu kabli. Dotychczas każde gniazdko było bezpośrednio połączone z główną skrzynką bezpieczników, co wymagało użycia dość sporej ilości przewodów. Zastosowano nową metodę – obiegową; od tamtej pory każda z kilku linii kabli obejmować miała kilka gniazdek naraz, co pozwoliło zaoszczędzić ok. 30% materiału. Problem bezpieczników rozwiązano w sposób dość nietypowy, otóż umieszczono je bezpośrednio we wtyczkach. Dodatkowo, każde gniazko wyposażono w pstryczek włącz/wyłącz (On/Off).

Nowy system okazał się niebywale bezpieczny dla obywateli. Gdy nastąpiła awaria jakiegoś sprzętu elektrycznego np. suszarki, bezpiecznik we wtyczce natychmiastowo odcinał drogę awarii do systemu głównego, dzięki czemu ta metoda jest stosowana po dziś dzień.

W drugiej połowie 20. wieku nadszedł czas na wprowadzenie nowego, bezpieczniejszego rodzaju wtyczki – modelu BS1363.

Typ wtyczki, który królował na Wyspach do lat 50. – znany jako BS546 – już oficjalnie wycofany z użycia, nadal można spotkać. Używany jest m.in. w budynkach chronionych, lub o wartosci historycznej np. w muzeach czy teatrach. Wtyczki te, również 3-bolcowe zostały wycofane z powodu niejednolitej mocy jaką dostarczały. Niektóre były dostosowane do 2Amp, a inne do 5Amp lub 15Amp.

Jednakże trzy-bolcowe wtyczki nie były jedynymi jakie panowały na Wyspach; na początku 20.wieku tworzono jedno- oraz dwu-bolcowe. Uziemienie stało się standardem dopiero w drugiej połowie 20.wieku.

Za czasów Imperium Wielka Brytania wprowadziła wtyczki BS 546 do swoich dominium i krajów zależnych. Popularne były m.in. w Pakistanie, RPA, Namibii, Sri Lance, Hong Kongu czy Singapurze, w niektórych z nich np. w Indiach są używane po dziś dzień.

Francuzi, jedni z najlepszych w Europie z wiedzy elektrotechnicznej, połączyli swoje siły z innymi krajami m.in z Niemcami – postawili oni na wtyczki 2-bolcowe. W krajach, w których Francja miała swoje kolonie, głównie afrykańskich np. Maroko, przyjął się europejski model wtyczek.

W dzisiejszym świecie wyraźnie widać jak wojna Edisona z Teslą zaznaczyła swoją geopolityczną granicę elektryczności. Większość krajów obu Ameryk, Japonia i kilka mniejszych wyspiarskich państw stosują napięcie niskie – 100-127V (co prawda u większości z nich jest poprowadzona linia podwójna z AC, wszak wysokie zapotrzebowanie na prąd jest normą w dzisiejszych czasach) natomiast reszta świata preferuje wysokie – 220-240V.

W 2003 roku Unia Europejska narzuciła ujednolicone napięcie prądu dla wszystkich swoich krajów – 230V. Kraje europejskie podwyższyły swój limit z 220V, natomiast UK zmniejszyło z 240V.

W 2004 roku Wielka Brytania wprowadziła zmianę kolorów okablowania w celu zharmonizowania kolorów brytyjskich z unijnymi, jak i w celu zapewnienia spójności i uniknięcia nieporozumień. Standaryzacja kolorów kabli nastąpiła w niedalekiej przeszłości dlatego w dzisiejszych brytyjskich domach bardzo często można spotkać różne oznakowania przewodów (głównie w starym budownictwie) zarówno tych sprzed 2004 roku jak i sprzed 1977 roku.

Dziś brytyjski, jakże odmienny od europejskiego, model instalacji elektrycznej zdumiewa, fascynuje, intryguje, a czasem nawet śmieszy obcokrajowców lecz mimo swoich chaotycznych i nieco mozolnych początków w zaadoptowaniu się na Wyspach wzniósł się do rangi jednego z najbezpieczniejszych systemów instalacji elektrycznych na świecie.

Źródło: https://www.dlaczegobrytyjczycy.com/2021/01/dlaczego-brytyjczycy-maja-inne-wtyczki.html